Ornis Polonica 2021, 62: 169–188
Ekologia rozrodu i liczebność mewy białogłowej Larus cachinnans na Zbiorniku Mietkowskim w latach 2019–2020
Marcin Przymencki, Klaudia Litwiniak, Magdalena Zagalska-Neubauer, Grzegorz Neubauer
Abstrakt: Mewa białogłowa Larus cachinnans jest gatunkiem dużej mewy zwiększającym zasięg i liczebność w Europie. W Polsce jest lęgowa od początku lat 1980., a aktualna liczebność w kraju szacowana jest na 3000–3500 par lęgowych i wciąż rośnie. Mimo rosnącego rozpowszechnienia w Europie, gatunek ten nie doczekał się szczegółowego opisu ekologii rozrodu na nowo skolonizowanych obszarach, a wiele aspektów jego biologii wciąż pozostaje niepoznanych. W latach 2019–2020 badano ekologię rozrodu mewy białogłowej na Zbiorniku Mietkowskim (woj. dolnośląskie). W roku 2019 stwierdzono gniazdowanie co najmniej 260 par, a w 2020 – co najmniej 190 par. Najwcześniejsze lęgi były rozpoczynane w pierwszej dekadzie kwietnia, a większość par przystępowała do rozrodu między 3. a 7. dniem tego miesiąca. Wymiary gniazd (mediany) z obu latach badań wyniosły: średnica zewnętrzna – 47 cm, średnica wewnętrzna – 23 cm, wysokość – 7 cm, głębokość czary – 7 cm. Średnia objętość pierwszego jaja w lęgu (A) w obu latach badań wyniosła 84,4 cm3, jaja B – 82,3 cm3, a jaja C – 76,6 cm3. Wymiary i objętość jaj miały tendencję malejącą wraz z datą przystąpienia do lęgu. W latach 2019–2020 średnia objętość pełnego lęgu wyniosła odpowiednio 241,2 oraz 245,2 cm3. Względna objętość jaja C wyniosła w tych latach odpowiednio 0,91 i 0,93 średniej wielkości dwóch pierwszych jaj. W obydwu badanych latach stwierdzono stratę 15,5–15,9% jaj w 25,6–32,1% lęgów, a średnio wykluwało się 2,43–2,48 pisklęcia na parę przystępującą do lęgu. W 2019 roku dzienna przeżywalność piskląt wyniosła ~0,95, a szansa, że pisklę dożyje do 22. dnia życia ~0,36 (obliczenia te dotyczą okresu zanim rozpoczęło się zatapianie kolonii przez gwałtowny wzrost poziomu wody w zbiorniku w wyniku opadów deszczu). Zatopienie kolonii po 17.05 spowodowało śmierć ponad 90% piskląt. W 2020 roku przeżywalność piskląt była niższa i bardziej zmienna niż rok wcześniej, a szansa przeżycia do 17. dnia po wykluciu (okres, dla którego możliwe było obliczenie skumulowanej przeżywalności był krótszy niż w 2019, ponieważ żadne z najwcześniej w sezonie obrączkowanych piskląt nie zostało później odnalezione ponownie) wynosiła jedynie ~0,23. Wybrane parametry ekologii rozrodu porównano do wyników uzyskanych w innych koloniach w Polsce i Ukrainie.
Słowa kluczowe: mewa białogłowa, Larus cachinnans, ekologia rozrodu, liczebność, Zbiornik Mietkowski
Ornis Polonica 2021, 62: 189–209
Skład gatunkowy i liczebność ptaków obserwowanych na polach uprawnych Lubelszczyzny
Marcin Polak
Abstrakt: W niniejszej pracy zaprezentowano wyniki liczeń ptaków przeprowadzonych w latach 2008–2019 na polach uprawnych w województwie lubelskim (wschodnia Polska). Badania prowadzono w ciągu całego roku za pomocą metody punktowej. Wykonano 374 jednogodzinne liczenia na 76 punktach zlokalizowanych w całym regionie. W trakcie badań zaobserwowano łącznie 80 386 osobników ze 137 gatunków, należących do 16 rzędów. Najliczniejszym gatunkiem był szpak Sturnus vulgaris (25% zespołu), a do grupy dominantów zaliczono jeszcze: ziębę Fringilla coelebs (11%), czajkę Vanellus vanellus (11%), skowronka Alauda arvensis (6%) i siewkę złotą Pluvialis apricaria (5%). W czasie pojedynczego liczenia odnotowano od 1 do 3 094 osobników (średnia = 215,7 os.; 95% PU: 353,5–408,1; N=374) oraz stwierdzono od 1 do 30 gatunków (średnia ± SD=12,6 ± 5,8; N=374). W cyklu rocznym najwięcej ptaków zaobserwowano podczas migracji jesiennej. Duży udział środowisk marginalnych (zadrzewień śródpolnych, szerokich miedz, oczek wodnych itp.), wysokie zróżnicowanie siedliskowe i żyzność pól uprawnych Lubelszczyzny wpłynęły na wysokie zróżnicowanie gatunkowe ptaków. W obrębie tego regionu najwyższe bogactwo gatunkowe odnotowano na Wyżynie Wołyńskiej i w Kotlinie Pobuża. Wykazano, że pola uprawne były powszechnie wykorzystywane, zwłaszcza w okresie wędrówek, przez gatunki zasiedlające inne rodzaje środowisk.
Słowa kluczowe: krajobraz rolniczy, metoda punktowa, Lubelszczyzna, cykl roczny
Ornis Polonica 2021, 62: 210–242
Kartoteka Rzadkich Ptaków w Polsce w roku 2019 – gatunki nielęgowe
Szymon Beuch, Tomasz Chodkiewicz, Łukasz Ławicki, Przemysław Wylegała, Robert Cymbała, Paweł Czechowski, Stanisław Czyż, Piotr Dębowski, Andrzej Dylik, Grzegorz Grygoruk, Wojciech Guzik, Krzysztof Jankowski, Zbigniew Kajzer, Łukasz Matyjasiak, Bartosz Smyk, Marcin Wężyk, Arkadiusz Sikora
Abstrakt: Niniejszy, drugi raport podsumowujący działanie Kartoteki Rzadkich Ptaków w Polsce obejmuje rok 2019. W raporcie omówiono występowanie 38 rzadkich gatunków nielęgowych. W roku 2019 odnotowano wysokie lub rekordowe liczby pojawów m.in. bernikli rdzawoszyjej Branta ruficollis, bernikli kanadyjskiej B. canadensis, gęsi małej Anser erythropus, gęsiówki egipskiej Alopochen aegyptiaca, szablodzioba Recurvirostra avosetta, czapli nadobnej Egretta garzetta, warzęchy Platalea leucorodia, kurhannika Buteo rufinus, kobczyka Falco vespertinus, wójcika Phylloscopus trochiloides, drozda obrożnego Turdus torquatus (poza górami) i świergotka rdzawogardłego Anthus cervinus. Na tle danych wieloletnich stwierdzono relatywnie niskie liczebności m.in. bernikli obrożnej B. bernicla bernicla, mewy trójpalczastej Rissa tridactyla, rybitwy popielatej Sterna paradisaea, górniczka Eremophila alpestris i świstunki żółtawej Phylloscopus inornatus.
Słowa kluczowe: rzadkie ptaki nielęgowe, rozmieszczenie, liczebność, fenologia, regiony, Polska, raport 2019
Ornis Polonica 2021, 62: 243–249
The first records of roof-top nesting by Caspian Gulls Larus cachinnans in Poland with reference to other cases in Europe
Jan Rapczyński, Klaudia Litwiniak, Marcin Przymencki
Ornis Polonica 2021, 62: 249–256
Liczebność lelka Caprimulgus europaeus w Mazowieckim Parku Krajobrazowym
Ignacy Gołębiewski
Ornis Polonica 2021, 62: 256–258
Czajka szponiasta Vanellus spinosus na liście ptaków krajowych
Tadeusz Stawarczyk, Marcin Faber
