Ornis Polonica 2018, 59: 89–106
Występowanie kormorana Phalacrocorax carbo w polskiej części Karpat w okresie pozalęgowym – dynamika przelotu i liczebność na zbiornikach wodnych
Rafał Bobrek, Tomasz Wilk, Aleksandra Pępkowska-Król
Abstrakt: W pracy omówiono występowanie kormorana Phalacrocorax carbo na 12 głównych akwenach polskiej części Karpat w okresie sierpień–marzec oraz parametry jego wiosennej i jesiennej migracji w regionie. Porównano przydatność metody wizualnego monitoringu migracji w 19 wybranych punktach i liczeń zgrupowań ptaków obecnych na zbiornikach wodnych, do charakteryzowania dynamiki migracji. Wyniki obserwacji przelotu, jak i liczenia na zbiornikach, wskazują na wyższe liczebności kormoranów w zachodniej i środkowej części regionu. Wiosenna kulminacja przelotu miała miejsce w 2. i 3. dekadzie marca. W pojedynczym punkcie notowano wiosną średnio 4,9 os./10 h obserwacji, przeciętne stado liczyło 13,4 os. (SD=19,5; Me=5), a największe 80 os. Aż 97% kormoranów migrowało wiosną na północ lub północny wschód. Jesienią przelot był bardziej nasilony – średnio 5,8 os./10 h obserwacji. Przeciętne stado liczyło w tym okresie 14,1 os. (SD=17,4, Me=7), a największe 80 os. Wystąpiły dwa szczyty przelotu – w 2. dekadzie października i 1. dekadzie listopada, a 84% ptaków migrowało na południe lub południowy zachód. Najmniej kormoranów rejestrowano na zbiornikach w sierpniu (ok. 160 os.), a najwięcej w październiku (blisko 880 os.). Zimowe minimum (ok. 210 os.) wystąpiło w lutym i zbiegało się z maksymalnym rozwojem pokrywy lodowej. Liczba obserwowanych kormoranów malała wraz ze wzrostem stopnia zlodzenia na badanych zbiornikach. Okres wyraźnej wędrówki i zimowania kormoranów w regionie objął około 7 miesięcy, pomiędzy 3. dekadą września a 1 dekadą kwietnia. Dynamiki liczebności uzyskane podczas liczeń w punktach i na zbiornikach wodnych były podobne pod względem położenia minimum i maksimum przelotu. Comiesięczne liczenia na zbiornikach nie wykryły jednak krótkotrwałych zmian nasilenia przelotu, zarejestrowanych podczas liczeń z punktów. Dlatego w miejscach przestrzennej koncentracji przelotu kormorana wyniki bezpośredniego, wizualnego monitoringu jego migracji stanowią cenne uzupełnienie danych zebranych podczas kontroli akwenów.
Słowa kluczowe: kormoran Phalacrocorax carbo, wędrówka dzienna, monitoring przelotu, liczenia zimowe, zbiorniki zaporowe, góry
Ornis Polonica 2018, 59: 107–118
Rozmieszczenie i liczebność puszczyka uralskiego Strix uralensis w Puszczy Niepołomickiej
Damian Wiehle, Piotr Sobas
Abstrakt: W pracy przedstawiono aktualne rozmieszczenie i liczebność puszczyka uralskiego Strix uralensis na obszarze Puszczy Niepołomickiej. W każdym z sezonów wykonano trzy tury kontroli nocnych, od lutego do kwietnia. Drugim etapem prac terenowych były kontrole dzienne miejsc, w których słyszano gatunek nocą, w okresie 10.03–20.04 (łącznie 22 dni w latach 2015–2017). W poszczególnych sezonach na całym obszarze leśnym Puszczy Niepołomickiej liczba rewirów przedstawiała się następująco: w 2015 – 29, 2016 – 21 i 2017 – 25. Biorąc pod uwagę wcześniejsze badania na tym terenie populację, można uznać za stabilną. W latach 2015–2017 wykazano 1–3 pewne rewiry (0,65–1,96 par/10 km2) i 1–3 potencjalne na terenie kompleksu „Grobla”, natomiast w kompleksie „Bór” stwierdzono 8–15 pewnych rewirów (0,90–1,70 par/10 km2) i 10–14 potencjalnych. Kontrole nie wykazały obecności puszczyka uralskiego w kompleksach „Grobelczyk” i „Koło”, leżących poza granicami ostoi Natura 2000. Badania potwierdziły silne przywiązanie gatunku do swoich miejsc lęgowych. Analiza rozmieszczenia rewirów lęgowych puszczyka uralskiego względem zróżnicowania wiekowego drzewostanów puszczy wskazuje, że obszarami o najwyższej liczbie stwierdzeń są starodrzewia. Rejonem najwyższego zagęszczenia gatunku są powierzchnie będące konglomeratem różnowiekowych drzewostanów z dominacją dojrzałych i starodrzewia, poprzecinane mozaiką upraw, młodników i śródleśnych polan. Wykonane mapy skupień wykazały, że niektóre fragmenty Puszczy Niepołomickiej o potencjalnie dobrych siedliskach nie były zasiedlone przez gatunek, a liczba stwierdzeń była niska. Za prawdopodobną przyczynę tego zjawiska można uznać bliskie sąsiedztwo osad ludzkich, zaś w części południowej kompleksu przebieg hałaśliwej autostrady A4.
Słowa kluczowe: puszczyk uralski, Strix uralensis, rozmieszczenie, liczebność, Puszcza Niepołomicka, punktowe warstwy przestrzenne, mapy skupień
Ornis Polonica 2018, 59: 119–153
Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2017
Komisja Faunistyczna
Ornis Polonica 2018, 59: 154–159
Regres populacji siwerniaka Anthus spinoletta na stanowiskach reglowych w Beskidach Zachodnich
Rafał Bobrek, Tomasz Wilk, Aleksandra Pępkowska-Król
Ornis Polonica 2018, 59: 159–162
Gniazdowanie oknówki Delichon urbicum w otworach budynków
Marek Bebłot
Ornis Polonica 2018, 59: 163–168
Liczebność ptaków wodnych na Zatoce Gdańskiej w okresie wrzesień 2017–kwiecień 2018
Włodzimierz Meissner, Katarzyna Stępniewska, Andrzej Kośmicki, Maciej Kozakiewicz, Mateusz Ściborski
Ornis Polonica 2018, 59: 169–170
Dr Czesław Nitecki (1939–2018)
Dariusz Jakubas
