Ornis Polonica 2013, 54: 1–11
Wymieranie populacji lęgowej błotniaka zbożowego Circus cyaneus w Polsce
Łukasz Ławicki, Jan Lontkowski, Przemysław Wylegała, Piotr Zieliński
Abstrakt: W pracy opisano wymieranie populacji lęgowej błotniaka zbożowego Circus cyaneus w Polsce w ciągu ostatnich 20 lat. Ze względu na jego lokalne i bardzo nieliczne występowanie z analizy wykluczono obserwacje pojedynczych ptaków i uwzględniono tylko przypadki gniazdowania pewnego i prawdopodobnego. W latach 90. XX wieku błotniak zbożowy gniazdował w Polsce skrajnie nielicznie. W okresie tym stwierdzono tylko kilkanaście pewnych lęgów, głównie w rejonie Zalewu Szczecińskiego, w okolicach Leszna, na Bagnach Biebrzańskich i Lubelszczyźnie. Pozostałe stanowiska rozproszone na całym niżu zajmowane były najczęściej efemerycznie. Na początku lat 90. krajowa populacja liczyła jeszcze około 20–25 par, zmniejszając się do ok. 10 par w połowie tej dekady, podczas gdy pod jej koniec gniazdowało w Polsce nie więcej niż 5 par błotniaka zbożowego. Oceny liczebności gatunku dla lat 90. ubiegłego wieku podawane w „Polskiej czerwonej księdze zwierząt” i „Awifaunie Polski” były zbyt optymistyczne i wynikają z sumowania liczby par i stanowisk ze zbyt długiego okresu. Ostatni pewny lęg tego gatunku w kraju stwierdzono w roku 1999 pod Tomaszowem Lubelskim. W latach 2000–2011 nie potwierdzono już jego gniazdowania w Polsce, stwierdzono tylko 7 prawdopodobnych lęgów: w Poleskim PN, na Bagnach Biebrzańskich, w dolinach Warty, Noteci i Omulwi oraz nad Jez. Czeszewskim. Zanikanie populacji lęgowej błotniaka zbożowego w Polsce wpisuje się w sytuację tego gatunku w Europie, gdzie w większości krajów zanotowano wyraźny spadek jego liczebności w ostatnich dekadach.
Ornis Polonica 2013, 54: 12–24
Zmiany liczebności i umiejscowienie gniazd sroki Pica pica i wrony siwej Corvus cornix w Warszawie w latach 1974–2009
Andrzej Węgrzynowicz
Abstrakt. W latach 2008–2009 na 19 powierzchniach (291 ha) zlokalizowanych w osiedlach mieszkaniowych i w parkach Warszawy przeprowadzono inwentaryzację populacji lęgowej sroki i wrony siwej. Porównano również parametry umiejscowienia gniazd obu gatunków oraz rozważono niektóre czynniki mogące wpływać na zagęszczenia i zmiany ich liczebności. Wrona osiągała wyższe zagęszczenia w parkach (średnio 5,0 pary/10 ha), sroka w osiedlach (4,3 pary/10 ha). Dla określenia zmian liczebności porównano wyniki z danymi z lat 70. i 80. XX wieku z tych samych powierzchni badawczych. W analizowanym okresie liczebność sroki wzrosła 5–6-krotnie, a przebieg w czasie tych zmian był zróżnicowany w poszczególnych środowiskach i strefach miasta. Liczebność wrony wzrosła ok. 9-krotnie. Podobieństwo umiejscowienia gniazd przez oba gatunki było niewielkie, stwierdzono natomiast słabą ujemną korelację między zagęszczeniami sroki i wrony. Uzyskane wyniki sugerują, że na wybór miejsc gniazdowych przez srokę, a także na jej występowanie i zmiany liczebności, miały wpływ wysokie zagęszczenia wrony. Duża plastyczność ekologiczna sroki pozwala jej utrzymać się na terenach licznie zasiedlonych przez wronę.
Ornis Polonica 2013, 54: 25–39
Rozmieszczenie i liczebność gawrona Corvus frugilegus w województwie podlaskim w 2012 roku
Adam Zbyryt, Małgorzata Zbyryt, Paweł Siwak, Zbigniew Kasprzykowski
Abstrakt: Badania prowadzono w 2012 roku na obszarze 20 187 km². Liczba zinwentaryzowanych gniazd gawronów Corvus frugilegus wyniosła 10 666 w 134 koloniach. Całkowitą populację oszacowano na 10 700–11 000 par. Średnie zagęszczenie wyniosło 53 pary/100 km² powierzchni ogólnej i 76 par/100 km² bez uwzględnienia powierzchni lasów. Zagęszczenie kształtowało się od 7 do 3309 par/100 km² i różniło się istotnie między powiatami. Stwierdzono istotny negatywny związek powierzchni lasów z zagęszczeniem gawronów. Średnia wielkość kolonii wynosiła 79,6 gniazda (SD=136,1). Kolonie do 50 gniazd (86) stanowiły 64% ogólnej liczby kolonii. W trzech największych miastach (Białystok, Suwałki i Łomża) gniazdowało 22% par (2 329). Najwięcej kolonii w jednym mieście odnotowano w Białymstoku (23), ich średnia wielkość wyniosła 25,9 gniazda (SD=23,2). Wielkość kolonii była zbliżona w miastach i małych miejscowościach, zaś statystycznie większe skupiska lęgowe odnotowano w miastach. Liczba drzew gniazdowych w całym województwie wyniosła 2 754, a wyróżnionych taksonów (gatunków lub rodzajów) – 35. Gawrony najczęściej gniazdowały na: jesionach wyniosłych Fraxinus excelsior (20%), sosnach zwyczajnych Pinus silvestris (18%), klonach zwyczajnych Acer platanoides (13%), topolach kanadyjskich Populus × canadensis (10%). W badanych koloniach odnotowano gniazdowanie innych gatunków ptaków: grzywacza Columba palumbus, pustułki Falco tinnuculus oraz czapli siwej Ardea cinerea. Głównym czynnikiem odpowiedzialnym za niską liczebność populacji gawrona na terenie województwa podlaskiego są niekorzystne zmiany w strukturze i użytkowaniu gruntów rolnych.
Ornis Polonica 2013, 54: 40–49
Kartograficzne atlasy awifauny miast w Europie – przegląd badań
Maciej Luniak
Ornis Polonica 2013, 54: 50–58
Wybrane ptaki lęgowe Puszczy Niepołomickiej w latach 2004–2011
Tomasz Wilk, Rafał Bobrek, Katarzyna Paciora, Sławomir Sprinter
Ornis Polonica 2013, 54: 58–62
Wykorzystanie sztucznych platform gniazdowych przez rybitwy czarne Chlidonias niger i rybitwy białoskrzydłe Ch. leucopterus na starorzeczu w dolinie Bugu
Emilia Mróz, Artur Goławski, Zbigniew Kasprzykowski
Ornis Polonica 2013, 54: 62–64
Drugie stwierdzenie biegusa białorzytnego Calidris fuscicollis w Polsce
Marcin Sołowiej, Zbigniew Kajzer
Ornis Polonica 2013, 54: 64–67
Pierwszy przypadek zimowania szablodzioba Recurvirostra avosetta w Polsce
Grzegorz Orłowski, Wiesław Lenkiewicz
Ornis Polonica 2013, 54: 68–69
Jaki to ptak? 70: Kobczyk amurski Falco amurensis
Jan Lontkowski
Ornis Polonica 2013, 54: 70–75
Liczebność ptaków wodnych na Zatoce Gdańskiej w okresie maj 2011–kwiecień 2012
Włodzimierz Meissner, Ewelina Kurach, Szymon Bzoma, Andrzej Kośmicki
