Ostatni numer | Ornis Polonica | Najbardziej renomowane pismo ornitologiczne w Polsce

Ornis Polonica 2020, 61: 71–87

Rozmieszczenie i liczebność lelka Caprimulgus europaeus w OSO Natura 2000 Wielki Sandr Brdy

Arkadiusz Sikora, Grzegorz Neubauer, Karolina Lubińska, Tomasz Chodkiewicz

Abstrakt: W roku 2018 w OSO Natura 2000 Wielki Sandr Brdy (WSB) przeprowadzono liczenia lelka Caprimulgus europaeus ze 180 punktów nasłuchowych wpisanych w 30 losowo wskazanych powierzchni 2×2 km (6 punktów na każdej z powierzchni). Wykonano dwa liczenia: pierwsze obejmujące dwie pierwsze dekady czerwca i drugie od końca czerwca do połowy lipca. Samce lelka stwierdzono na wszystkich badanych powierzchniach, w tym podczas liczenia pierwszego w 29, a podczas liczenia drugiego w 28 kwadratach. Liczba samców i ich frekwencja wokół punktów nasłuchowych były wyższe podczas drugiego liczenia. Wykazano dwie istotne zależności między liczebnością lelka na powierzchniach próbnych a cechami siedliska: dodatnią z powierzchnią upraw i młodników sosnowych (wiek 1–7 lat) oraz ujemną z powierzchnią lasów sosnowych w wieku >80 lat. Średnie zagęszczenie populacji w OSO WSB wynosiło 1,20 samca/100 ha powierzchni leśnej (95% przedziały ufności: 0,95–1,44). Całkowitą wielkość populacji lęgowej oszacowano na 267 samców (95% przedziały ufności: 223–329). Zagęszczenie lelka podczas liczenia drugiego w lasach gospodarczych WSB było o 35% wyższe niż w lasach chronionych WSB na terenie Parku Narodowego „Bory Tucholskie”. Populacja lelka w WSB jest jedną z ważniejszych w skali Polski – grupuje około 3% krajowej populacji gatunku.

Słowa kluczowe: lelek Caprimulgus europaeus, Bory Tucholskie, OSO Natura 2000, lasy gospodarcze, lasy chronione

Cały artykuł (PDF)

Ornis Polonica 2020, 61: 88–116

Zmiany awifauny lęgowej Doliny Dolnej Skawy

Damian Wiehle

Abstrakt: Praca przedstawia aktualny stan awifauny lęgowej Obszaru Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000 PLB120005 Dolina Dolnej Skawy (powierzchnia 7 081,88 ha) i jej zmiany w ciągu ostatnich kilkunastu lat. Przedmiotami ochrony są tutaj 23 gatunki ptaków związane ze stawami rybnymi i akwenami poeksploatacyjnymi żwirowni. W latach 2008–2018, w porównaniu z okresem 1995–2002, u 28 gatunków odnotowano spadek liczebności, najbardziej widoczny w przypadku perkoza rdzawoszyjego Podiceps grisegena, śmieszki Chroicocephalus ridibundus, mewy czarnogłowej Ichthyaetus melanocephalus, rybitwy rzecznej Sterna hirundo, rycyka Limosa limosa, rokitniczki Acrocephalus schoenobaenus i trzcinniczka A. scirpaceus, lub brak kierunkowych zmian. U 23 gatunków odnotowano wzrost liczebności, w tym największy u mewy białogłowej Larus cachinnans, rybitwy białowąsej Chlidonias hybrida, krakwy Mareca strepera, a 7 zaprzestało regularnie gniazdować (hełmiatka Netta rufina, podgorzałka Aythya nyroca, rybitwa czarna Ch. niger, mewy: siwa L. canus, romańska L. michahellis i czarnogłowa, oraz rycyk i kszyk G. gallinago). Odnotowano trzy nowe gatunki regularnie lęgowe (nurogęś Mergus merganser, żuraw Grus grus i pliszka górska Motacilla cinerea), dwa nieregularnie lęgowe (gęsiówka egipska Alopochen aegyptiaca i żołna Merops apiater) oraz pięć efemerycznie lęgowych (szczudłak Himantopus himantopus, czapla purpurowa Ardea purpurea, czapla nadobna Egretta garzetta, mewa romańska Larus michahellis i pliszka cytrynowa Motacilla citreola). Na zmiany w awifaunie lęgowej ostoi wpłynęły cztery główne czynniki. Pierwszym jest ograniczanie produkcji ryb konsumpcyjnych w kluczowych gospodarstwach rybackich (Spytkowice, Przeręb, Bugaj i Stawy Monowskie) i związany z tym brak napełniania wodą oraz zarybiania stawów w okresie wegetacyjnym (III–IX). Drugim są polowania zbiorowe na ptaki, które eksterminują gatunki zagrożone i negatywnie oddziałują na wszystkie gatunki stanowiące przedmiot ochrony; dotyczy to szczególnie blaszkodziobych, chruścieli, rybitw i perkozów. Trzecim czynnikiem jest drapieżnictwo ze strony lisa Vulpes vulpes i jenota Nyctereutes procyonoides. Ostatnim czynnikiem są zmiany klimatu, które manifestują się brakiem śnieżnym zim i deficytem wody dostępnej do napełniania stawów wczesną wiosną.