Ornis Polonica 2017, 58: 1–11
Zmiany liczebności wybranych lęgowych gatunków wodno-błotnych w Dolinie Dolnej Narwi i Dolinie Dolnego Bugu
Zbigniew Kasprzykowski, Adam Dmoch, Artur Goławski, Radosław Kozik, Cezary Mitrus
Abstrakt: Porównano liczebność 34 wybranych lęgowych gatunków ptaków wodno-błotnych w Dolinie Dolnej Narwi oraz Dolinie Dolnego Bugu odpowiednio dla okresów: 1993 i 2011 oraz 1998–1999 i 2015. Obszary te stanowią ważne w skali kraju ostoje ptaków funkcjonujące jako Obszary Specjalnej Ochrony Natura 2000. Na badanych obszarach przeważały gatunki, których liczebność wyraźnie spadła: odpowiednio 21 i 22 gatunki. Ponadto odnotowano po 11 gatunków wzrastających liczebnie, a dwa gatunki z Doliny Narwi i jeden z Doliny Bugu nie wykazywały wyraźnych trendów. Silny wzrost liczebności w obu ostojach odnotowano dla: krakwy Anas strepera, żurawia Grus grus, łabędzia niemego Cygnus olor i gęgawy Anser anser. Najsilniejsze spadki populacji lęgowych wykazano w przypadku rycyka Limosa limosa, krwawodzioba Tringa totanus, sieweczki obrożnej Charadrius hiaticula, czernicy Aythya fuligula i głowienki A. ferina. Odmienne trendy odnotowano dla bąka Botaurus stellaris i błotniaka stawowego Circus aeruginosus wykazujących wzrost liczebności w Dolinie Narwi, a spadek w Dolinie Bugu. Najsilniejsze spadki liczebności wykazywały gatunki związane z siedliskami w korycie rzek oraz zasiedlające łąki i pastwiska. Najrzadszym gatunkiem był kulon Burhinus oedicnemus, którego ostatnie pewne lęgi stwierdzono w końcu XX w. Większość gatunków gniazdujących na starorzeczach wykazywało trend wzrostowy. Zmiany liczebności większości gatunków pokrywają się z trendami ogólnokrajowymi. Głównymi czynnikami wpływającymi na spadki liczebności ptaków wodno-błotnych w obu ostojach były: zmiany w charakterze gospodarowania w siedliskach lęgowych, nasilenie presji drapieżników i wzrost penetracji ludzkiej.
Słowa kluczowe: ptaki wodno-błotne, zmiany liczebności, zagrożenia, dolina rzeczna, Bug, Narew
Ornis Polonica 2017, 58: 12–25
Stan aktualny i kierunki zmian populacji wybranych gatunków ptaków gniazdujących w dolinie Warty w Rogalińskim Parku Krajobrazowym
Natalia Królikowska
Abstrakt: Celem pracy była ocena liczebności wybranych gatunków ptaków gniazdujących w otwartym krajobrazie doliny Warty w Rogalińskim Parku Krajobrazowym w latach 2012–2013 oraz określenie lokalnych trendów liczebności populacji na podstawie danych archiwalnych. Inwentaryzacją objęto dolinę Warty o powierzchni ok. 37 km2 na odcinku pomiędzy Śremem a Mosiną. Trendy liczebności populacji zostały oszacowane przy pomocy uogólnionych liniowych modeli mieszanych. W trakcie badań stwierdzono gniazdowanie 16 gatunków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej UE, co świadczy o wysokiej wartości badanego obszaru dla ptaków (gniazdowanie 0,5% krajowej populacji lęgowej rybitwy czarnej Chlidonias niger i 1% populacji kani czarnej Milvus migrans). W okresie ostatnich 50 lat stwierdzono spadek liczebności wszystkich dziesięciu analizowanych pod tym względem gatunków. Populacje lęgowe bataliona Calidris pugnax i rycyka Limosa limosa zanikły na badanym terenie. Przyczynami obserwowanych niekorzystnych zmian były najprawdopodobniej przekształcenia krajobrazu wskutek działalności człowieka (niwelacja obszaru prowadząca do zaniku lub zmniejszenia powierzchni starorzeczy) i oraz zmiany gospodarki rolnej, które doprowadziły do zniszczenia typowych siedlisk doliny rzecznej. Negatywny wpływ na awifaunę doliny Warty wywarło również utworzenie zbiornika Jeziorsko, co spowodowało zanik wiosennych zalewów i nienaturalne wahania poziomu wody w rzece.
Słowa kluczowe: Rogaliński Park Krajobrazowy, siewkowce, trendy liczebności, spadek populacji, ptaki lęgowe doliny rzecznej
Ornis Polonica 2017, 58: 26–34
Spadek liczebności populacji podróżniczka Luscinia svecica w rezerwacie Jezioro Karaś
Grzegorz Neubauer, Piotr Zieliński, Jakub Typiak, Artur Niemczyk
Abstrakt: W pracy przedstawiono wyniki przeprowadzonych w 2015 r. badań mających na celu ocenę liczebności podróżniczka Luscinia svecica w rezerwacie Jezioro Karaś – do niedawna jednej z kluczowych ostoi gatunku w Polsce. W początku lat 90. ubiegłego wieku liczebność oszacowano tutaj na 120 par, a w połowie tej dekady na 75–90 par. W maju i czerwcu 2015 r. wykonano łącznie trzy liczenia śpiewających samców, obejmujące większość (maj) lub całość (czerwiec) dogodnych siedlisk. Stwierdzono, że w wyniku przesuszenia i sukcesji roślinności, siedliska na przeważającym obszarze lądowej części rezerwatu są obecnie nieodpowiednie dla gatunku. Pomijając prawdopodobnie przypadkowe stwierdzenie pojedynczego samca w części lądowej, podróżniczki obserwowano wyłącznie w wąskiej strefie szuwarów z kępami wierzb Salix spp., oddzielającej lustro wody od olsów otaczających jezioro. Podczas liczenia w maju stwierdzono 9, a w czerwcu – 7 samców. Optymistyczna ocena liczebności gatunku w rezerwacie w 2015 roku, po uwzględnieniu niepełnej wykrywalności wynosi 10 (95% przedziały ufności: 7–30) samców, co oznacza drastyczny spadek liczebności w ciągu dwudziestu lat.
Słowa kluczowe: podróżniczek, Luscinia svecica, jezioro Karaś, liczebność populacji, spadek liczebności
Ornis Polonica 2017, 58: 35–43
Ptasia grypa: groźna zoonoza przenoszona przez ptaki wolno żyjące – historia i stan obecny
Marian Flis
Ornis Polonica 2017, 58: 44–52
Pierwsze stwierdzenie kląskawki syberyjskiej Saxicola maurus w Polsce oraz uwagi o rozpoznawaniu gatunku
Marcin Faber, Tomasz Cofta
Ornis Polonica 2017, 58: 52–54
Oknówka Delichon urbicum zajmuje czynne gniazdo kopciuszka Phoenicurus ochruros
Kamil Kryński
Ornis Polonica 2017, 58: 55–57
Flousek J., Gramsz B., Telenský T. 2015. Ptaki Karkonoszy – atlas ptaków lęgowych 2012–2014. Správa KRNAP Vrchlabí, Dyrekcja KPN, Jelenia Góra, pp. 480
Romuald Mikusek
Ornis Polonica 2017, 58: 58–59
Jaki to ptak? – 86
Jan Lontkowski
