Ornis Polonica 2018, 59: 171–182
Populacja lęgowa gawrona Corvus frugilegus na Warmii i Mazurach
Adam Zbyryt, Dawid Cząstkiewicz, Sebastian Menderski, Marian Szymkiewicz
Abstrakt: W roku 2017 na Warmii i Mazurach, na obszarze 23 661 km2, zinwentaryzowano 8660 gniazd gawronów Corvus frugilegus w 105 koloniach. Dodatkowo stwierdzono 6 stanowisk liczących 1–2 gniazda. Średnie zagęszczenie kolonii lęgowych wyniosło 0,4 kolonii/100 km2 i 36,6 gniazd/100 km2. Przeciętna wielkość kolonii wynosiła 83,9 gniazda (SD=113,1). Małe kolonie (≤50 gniazd) stanowiły 60,0% (N=63), średnie (51–100 gniazd) 10,5% (N=11), a duże (>100 gniazd) 29,5% (N=31) spośród wszystkich stwierdzonych. Gawrony najczęściej gnieździły się w dużych miastach (55,0%; N=61), mniej powszechnie w mniejszych miastach położonych w wiejskim krajobrazie (18,9%; N=21) i wioskach (17,1%; N=19), a najrzadziej na terenach niezurbanizowanych (9,0%; N=10). Nie odnotowano istotnych różnic w wielkości kolonii w miastach i na wsiach. Drzewa gniazdowe reprezentowane były przez 23 taksony (gatunki lub rodzaje), a ich liczba wynosiła 2224. Drzewa liściaste stanowiły 95,4%, a iglaste 4,3% wszystkich odnotowanych drzew gniazdowych. Porównanie danych o rozmieszczeniu lęgowisk gawrona na tym samym obszarze z lat 1985–1993 z wynikami z roku 2017 wskazuje na zbliżone rozmieszczenie gatunku w regionie w ostatnim trzydziestoleciu, ale wieloletnie obserwacje kilkudziesięciu kolonii lęgowych wskazują na spadek liczebność populacji lęgowej.
Słowa kluczowe: gawron Corvus frugilegus, krukowate, kolonia lęgowa, wielkość populacji
Ornis Polonica 2018, 59: 183–196
Ocena liczebności populacji lęgowej muchołówki małej Ficedula parva w OSO Puszcza Darżlubska
Arkadiusz Sikora, Grzegorz Neubauer, Waldemar Półtorak, Zenon Rohde
Abstrakt: W roku 2016 w OSO Puszcza Darżlubska oszacowano liczebność populacji lęgowej muchołówki małej Ficedula parva z wykorzystaniem tzw. transektu punktowego (metodyka transektowa). Liczenia przeprowadzono w 178 punktach nasłuchowych, zlokalizowanych na 20 powierzchniach o wielkości 1 km2. W każdym punkcie przeprowadzono po dwa liczenia w maju, w odstępie 9–11 dni, trwające po 5 minut. Podczas liczenia pierwszego stwierdzono łącznie 67 samców, podczas liczenia drugiego – 93, a kumulatywna liczba samców z dwóch liczeń wyniosła 102. Muchołówkę małą stwierdzono na 19 z 20 monitorowanych powierzchni. Zagęszczenie samców było ponad dziesięciokrotnie wyższe w siedliskach optymalnych dla gatunku (lasy liściaste w wieku 70 lat i starsze; 1,46/10 ha, 95% przedział ufności [PU]: 1,03–1,95) niż w suboptymalnych (pozostałe typy lasów; 0,12/10 ha, 95% PU: 0,01–0,30). Całkowitą liczebność muchołówki małej z uwzględnieniem zróżnicowania siedlisk w całym OSO Puszcza Darżlubska oszacowano na 284 (95% PU: 193–387) samce, znacząco więcej niż w poprzedniej ocenie opartej na cenzusie. Liczebność populacji lęgowej muchołówki małej w OSO Puszcza Darżlubska jest znacząca w skali kraju – koncentruje się tu około 0,7% populacji krajowej, a przeciętne zagęszczenie jest wysokie w porównaniu z innymi terenami leśnymi w Polsce. Utrzymanie korzystnego stanu populacji i wysokiego zagęszczenia gatunku w ostoi będzie możliwe jedynie w przypadku ograniczenia prac związanych z pozyskaniem surowca drzewnego w starych buczynach.
Słowa kluczowe: muchołówka mała, Ficedula parva, buczyny, Obszar Specjalnej Ochrony, sieć Natura 2000, Puszcza Darżlubska
Ornis Polonica 2018, 59: 197–210
Występowanie gęsi zbożowej Anser fabalis i gęsi tundrowej A. serrirostris w Kotlinie Biebrzańskiej
Łukasz Krajewski
Abstrakt: W latach 2011–2018 oznaczono strukturę gatunkową w 274 stadach gęsi zbożowej sensu lato obserwowanych w Kotlinie Biebrzańskiej. Spośród 47 501 os. do gatunku oznaczono 9 991 os. Przelot jesienny gęsi zbożowych sensu lato w Kotlinie Biebrzańskiej był słabo zaznaczony, a liczebność ptaków zależała od występowania rozlewisk. Największe stado w tym okresie liczyło 500 os. Jesienią zdecydowanie dominowała gęś tundrowa Anser serrirostris, która stanowiła 99,7% zgrupowania. Zimą (w styczniu) gęsi zbożowe sensu lato spotykane były tylko w łagodniejsze zimy (3 z 6 sezonów). Największe stado zimą liczyło 250 os. Gęś zbożowa A. fabalis stanowiła 5,4% zimujących osobników oznaczonych do gatunku, a tundrowa 94,6%. Przelot wiosenny był znacznie obfitszy. Największe stado gęsi zbożowych sensu lato liczyło 5 000 os. Gęś zbożowa stanowiła 10,9% zgrupowania w lutym i 2% w marcu. Najliczniej obserwowana była w pierwszej dekadzie marca – najwyższa jej liczebność w pojedynczym stadzie wynosiła ok. 190 os. Ostatnie gęsi zbożowe spotykano w trzeciej dekadzie marca. Gęś tundrowa była znacznie liczniejsza. W lutym stanowiła 89,1% zgrupowania, w marcu 98%, a w kwietniu i maju 100%. W związku ze zdecydowaną dominacją gęsi tundrowej można przyjąć, że obraz jej występowania w Kotlinie Biebrzańskiej jest bardzo zbliżony do charakterystyki występowania gęsi zbożowych sensu lato.
Słowa kluczowe: gęś zbożowa Anser fabalis, gęś tundrowa Anser serrirostris, Kotlina Biebrzańska, migracja, zimowanie
Ornis Polonica 2018, 59: 211–222
Występowanie gęsi krótkodziobej Anser brachyrhynchus na Pomorzu
Arkadiusz Sikora, Zbigniew Kajzer
Abstrakt: W latach 1931–2016 na Pomorzu odnotowano łącznie 224 stwierdzenia 466 osobników gęsi krótkodziobej Anser brachyrhynchus. W latach 1930. stwierdzono zaledwie dwukrotnie pojedyncze ptaki w rejonie Zatoki Gdańskiej. W latach 1975–2003 odnotowana była 9 razy (13 os.). W okresie późniejszym stwierdzono silny trend wzrostowy – od 10 os. w roku 2004 do 61–68 osobników w latach 2013–2015. Gatunek spotykany był od września do maja. Najwięcej ptaków odnotowano wiosną (41,8%) i zimą (41,2%). W okresie październik–styczeń liczba ptaków fluktuowała, od połowy lutego wzrastała i osiągała szczyt w pierwszej dekadzie marca, potem następował spadek liczebności; w maju widziana tylko 6 razy. Gęsi krótkodziobe stwierdzono w 105 miejscach. W części zachodniej Pomorza dokonano 78,1% stwierdzeń, w części wschodniej – 20,5% i wyjątkowo obserwowano ją w części środkowej – 1,3%. Ptaki obserwowano pojedynczo (54,6% obserwacji) lub w grupkach od 2 do 29 os. (45,4%), głównie w stadach innych gęsi: białoczelnej Anser albifrons i zbożowej A. fabalis sensu lato. Do roku 2009 stadka liczące ponad 3 os. skupiały 22,5% wszystkich ptaków stwierdzonych w tym okresie, natomiast w latach 2010–2016 już 40,2%. Największe stado 29 os. stwierdzono 11.01.2015 koło Osłonina w pobliżu Zatoki Gdańskiej. Wzrost liczebności gatunku na Pomorzu jest efektem wzrostu populacji lęgowej oraz liczniejszego zalatywania na wschód od stałych miejsc koncentracji w okresie pozalęgowym, jak również jest to efekt wyższej jego wykrywalności.
Słowa kluczowe: gęś krótkodzioba Anser brachyrhynchus, migracja, zimowanie
Ornis Polonica 2018, 59: 222–225
Wysokie zagęszczenia lelka Caprimulgus europaeus na powierzchni pohuraganowej w Nadleśnictwie Przedbórz (środkowa Polska)
Piotr Dębowski, Marcin Wężyk
Ornis Polonica 2018, 59: 226–229
Obserwacje orłosępa Gypaetus barbatus w Tatrach
Antoni Zięba, Filip Wacyk
