Ornis Polonica 2018, 59: 1–16
Jesienna migracja ptaków szponiastych Accipitriformes i sokołowych Falconiformes w polskiej części Karpat
Tomasz Wilk, Rafał Bobrek, Aleksandra Pępkowska-Król
Abstrakt: W latach 2011–2013 prowadzono badania jesiennej migracji ptaków szponiastych Accipitriformes i sokołowych Falconiformes w polskiej części Karpat, wykonując 488 kontroli na 28 punktach. Łącznie odnotowano 7061 osobników migrujących, średnio 14,4 os./punkt/kontrolę, choć maksymalne dzienne liczebności były niekiedy znacznie wyższe, przekraczające 100 os./punkt. Średnio nad jednym punktem migrowało w sezonie (wyliczony całkowity wolumen przelotu) 1494 os. (SD=843). Najintensywniejszy przelot notowano w punktach położonych na zachodzie regionu, lokalnie również w części wschodniej. Dwa najliczniejsze gatunki to myszołów Buteo buteo (64,1% ugrupowania) oraz krogulec Accipiter nisus (13,7%), a próg 3% udziału w zespole przekroczyły orlik krzykliwy Clanga pomarina, błotniak stawowy Circus aeruginosus i pustułka Falco tinnunculus. Główny przelot przypadał na wrzesień i październik, ze szczytem liczebności pomiędzy 10. a 30.10. Migrujące ptaki leciały z reguły pojedynczo (74,0% obserwacji), lub w niewielkich grupach 2–5 os. (23,4%). Większość ptaków migrowała na południe (40,8% os.) lub południowy zachód (27,1%). Uzyskane wyniki wskazują na regularny przelot ptaków szponiastych i sokołowych przez obszar polskich Karpat. Intensywność przelotu w porównaniu z polskim wybrzeżem morskim jest z reguły niska lub umiarkowana, jednak w kilku lokalizacjach osiąga wysokie wartości – ponad 3 000 os./sezon. Polska część Karpat jest zbyt niskim pasmem górskim, aby wyraźnie kanalizować przelot tej grupy ptaków, choć prawdopodobnie ptaki lokalnie dopasowują trasy przelotu do topografii terenu.
Słowa kluczowe: wędrówki, szponiaste i sokołowe, Karpaty, Polska
Ornis Polonica 2018, 59: 17–55
Awifauna lęgowa OSO Dolina Środkowej Warty – stan współczesny i zmiany w latach 1975–2015
Aleksander Winiecki, Sławomir Mielczarek
Abstrakt: W pracy opisano aktualny stan lęgowej awifauny ostoi Natura 2000 Dolina Środkowej Warty PLB300002 oraz jej zmiany w minionych 40 latach. Badany teren (ok. 570 km2) to silnie odlesiona, okresowo zalewana pradolina rzeki użytkowana głównie jako łąki i pastwiska, w zachodniej części występują dojrzałe łęgi. W okresie badań zanotowano regres wielu gatunków – jako lęgowe wymarły lub obniżyły liczebność: podgorzałka Aythya nyroca, rożeniec Anas acuta, kulon Burhinus oedicnemus, batalion Calidris pugnax, dublet Gallinago media, błotniak zbożowy Circus cyaneus, uszatka błotna Asio flammeus, kraska Coracias garrulus, wodniczka Acrocephalus paludicola oraz wiele gatunków wodno-błotnych, głównie siewkowce, rybitwy i mewy, kaczki, błotniaki. Nieliczne gatunki zasiedliły ostoję lub zauważalnie zwiększyły liczebność, np. gęgawa Anser anser, gągoł Bucephala clangula, nurogęś Mergus merganser, żuraw Grus grus, rybitwy białoskrzydła Chlidonias leucopterus i białowąsa Ch. hybrida. Obecnie ostoja posiada istotne w skali Polski znaczenie dla zachowania lęgowych populacji rożeńca, płaskonosa A. clypeata, krwawodzioba Tringa totanus, rybitwy czarnej Ch. niger oraz gęgawy, głowienki A. ferina, cyranki A. querquedula, rycyka Limosa limosa, dudka Upupa epops i dzięcioła średniego Dendrocopos medius. Postępujące niekorzystne dla ptaków wodno-błotnych zmiany to poza negatywnymi trendami globalnymi efekt lokalnych zmian środowiska. Są to: regulacja koryta rzeki, częściowe obwałowanie koryta i stworzenie polderów, zmiany rytmiki zalewów po zbudowaniu na Warcie zbiornika zaporowego „Jeziorsko”. Problemem jest rezygnacja z powszechnego do niedawna wypasu bydła i gęsi domowych oraz drapieżnictwo norki amerykańskiej Neovison vison, lisa Vulpes vulpes i wrony siwej Corvus cornix. Przedstawiono waloryzację ornitologiczną ostoi, zaproponowano metody przyszłego monitoringu oraz sposoby ochrony ptaków i ich siedlisk, uwzględnionych w powstającym projekcie Planu Zadań Ochronnych.
Słowa kluczowe: ptaki wodno-błotne, rzeka Warta, długoterminowe trendy populacyjne ptaków, Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000
Ornis Polonica 2018, 59: 56–70
Oddziaływanie dronów na ptaki oraz ich zastosowanie w badaniach ornitologicznych i ochronie
Adam Zbyryt
Ornis Polonica 2018, 59: 71–77
Zmiany taksonomiczne na liście ptaków krajowych według taksonomii IOC
Tadeusz Stawarczyk
Ornis Polonica 2018, 59: 78–81
Pierwsze stwierdzenie mewy ochockiej Larus schistisagus w Polsce
Błażej Nowak
Ornis Polonica 2018, 59: 81–87
Sarkocystoza u samca krzyżówki Anas platyrhynchos
Marian Flis, Eugeniusz R. Grela
