Ornis Polonica 2016, 57: 237–247
Liczebność, zagęszczenie i sukces lęgowy orlika krzykliwego Clanga pomarina w Puszczy Knyszyńskiej w latach 1999–2015
Adam Zbyryt, Edyta Kapowicz, Robert Kapowicz, Karol Zub
Abstrakt: Celem badań było rozpoznanie rozmieszczenia, liczebności i sukcesu lęgowego orlika krzykliwego Clanga pomarina w Puszczy Knyszyńskiej. Badania prowadzono w latach 1999–2015 na powierzchni próbnej (450 km2), a w latach 2010–2014 na całym obszarze Natura 2000 OSO Puszcza Knyszyńska PLB200003 (1395 km2). W pracy przeanalizowano wpływ roku, gatunku drzewa gniazdowego, umiejscowienia gniazda (wnętrze lub skraj lasu, pobliże doliny rzecznej), opadów w czerwcu i okresu przez jaki dany rewir był zajęty, na sukces rozrodczy. W latach 1999–2003 i 2010–2014 na terenie całego obszaru Natura 2000 gniazdowało od 46 do 58 par. Na powierzchni próbnej w latach 1999–2015 odnotowano gniazdowanie od 20 do 22 par. Średnie zagęszczenie na powierzchni próbnej w całym okresie badań wyniosło 4,7 pary/100 km2 (SD=0,1; zakres 4,7–4,9). Sukces lęgowy (odsetek gniazd z odchowanym co najmniej 1 młodym) w okresie badań na całym obszarze Puszczy był silnie zróżnicowany – od 33,3% (2007) do 70,5% (2006) (średnia 53,9%; SD=8,8; Me=52,9). Liczba wyprowadzonych młodych na 100 km2 wyniosła od 1,11 juv./100 km2 (2009) do 2,67 juv./100 km2 (2002, 2006) (średnia = 2,07 juv./100 km2; SD=0,57). Sukces lęgowy istotnie zależał od roku, w którym prowadzono badania (uogólniony liniowy model mieszany, Z=10,18; P<0,001) i sumy opadów w czerwcu (Z=3,06; P=0,002). Pozostałe analizowane czynniki okazały się nieistotne. Pojedyncza para w latach 1999–2015 użytkowała średnio 3,0 gniazda (SD=1,3; zakres 1–6; Me=3,0); przeciętnie, gniazda były zamieniane na nowe co ok. 4 lata. Średni czas zajmowania poszczególnych terytoriów lęgowych w latach 1989–2015 wyniósł 21,9 lat (SD=6,5; zakres 7–27; Me=23). Populacja orlika krzykliwego na obszarze Natura 2000 Puszcza Knyszyńska stanowi > 2% populacji krajowej, a przez 17 lat badań jej liczebność była stabilna.
Słowa kluczowe: orlik krzykliwy, Puszcza Knyszyńska, sukces lęgowy, zagęszczenie
Ornis Polonica 2016, 57: 248–263
Liczebność i rozmieszczenie czajek Vanellus vanellus i siewek złotych Pluvialis apricaria jesienią 2014 roku w Polsce
Włodzimierz Meissner, Arkadiusz Sikora, Jacek Antczak, Sebastian Guentzel, Przemysław Wylegała
Abstrakt: Jesienią 2014 roku po raz trzeci przeprowadzono w Polsce liczenie czajek Vanellus vanellus i siewek złotych Pluvialis apricaria. W październiku w 368 miejscach zanotowano łącznie 113 254 czajek i 43 138 siewek złotych, a w listopadzie w 293 miejscach 21 029 czajek i 27 036 siewek złotych. Oba gatunki były liczniejsze w Polsce północnej niż w pozostałych regionach: w październiku i listopadzie stwierdzono tam odpowiednio 81% i 88% oraz 84% i 83% wszystkich stwierdzonych czajek i siewek złotych. Podczas obu kontroli najczęściej spotykano stada czajek liczące od 101 do 500 ptaków (41% stad w październiku i 29% w listopadzie). Przeciętna wielkość stada (mediana) wynosiła 170 os. w październiku i 80 os. w listopadzie. Siewki złote gromadziły się w październiku najczęściej (19%) w stadach od 101 do 500 os., a w listopadzie spotykano najwięcej stad (26%) liczących 11–50 os. Przeciętna wielkość stada siewek złotych wyniosła 97 w październiku i 62 os. w listopadzie. W obu miesiącach 26% zgrupowań stanowiły stada mieszane. W 72% stad mieszanych przeważała czajka, a tylko w 22% stad liczniejsza była siewka złota. W październiku 36% czajek przebywało na polach obsianych oziminą, a 24% na polach uprawnych bez oziminy. W miesiącu tym również siewki złote spotykano głównie w tych dwóch siedliskach (odpowiednio 52% i 28%). W listopadzie najwięcej czajek stwierdzono na stawach rybnych (67%), a udział ptaków zaobserwowanych na polach z oziminą spadł do 25%. W październiku 2014 w Polsce zatrzymało się 1–2% północnoeuropejskiej populacji czajki i około 4–7% siewki złotej, wskazując tym samym na duże znaczenie Polski dla tych gatunków w okresie wędrówki.
Słowa kluczowe: czajka Vanellus vanellus, siewka złota Pluvialis apricaria, migracja jesienna, preferencje siedliskowe
Ornis Polonica 2016, 57: 264–273
Dynamika i fenologia migracji wiosennej oraz struktura płci u głowienki Aythya ferina i czernicy A. fuligula na stawach Okołowice (Wyżyna Małopolska)
Grzegorz Kaczorowski
Abstrakt: W latach 2012–2014 zbadano dynamikę, fenologię oraz strukturę płci głowienki Aythya ferina i czernicy A. fuligula w okresie migracji wiosennej na stawach Okołowice (dolina Pilicy, Wyżyna Małopolska). Teren badań stanowiły eutroficzne stawy rybne o powierzchni 127 ha i średniej głębokości ok. 1 m. Obserwacje prowadzone były od końca lutego do końca czerwca. Łącznie w trakcie 150 kontroli terenowych zarejestrowano 8 016 głowienek i 8 378 czernic. Wiosenna migracja obu gatunków rozpoczynała się w tym samym okresie: głowienki między 25.02 a 11.03 (12/14. pentada roku), a czernicy między 1.03 a 10.03 (12/14. pentada). Szczyt liczebności głowienka osiągała na początku kwietnia (19 pentada), a czernica około połowy kwietnia (21 pentada). Dysproporcja płci była silniejsza u głowienki (75% samców) niż u czernicy (62%). Samce tworzyły tzw. grupy kawalerskie, które w sumie stanowiły 3,6% wszystkich głowienek i 2,6% czernic. Czernica częściej obserwowana była w parach, które stanowiły 15% wszystkich ptaków, natomiast u głowienki osobniki sparowane stanowiły tylko 4% ogółu ptaków. Wyniki wskazują na przewagę samców u obu gatunków grążyc wiosną i wczesnym latem, co jest typowe dla populacji powracających z zimowisk w zachodniej i południowej Europie.
Słowa kluczowe: migracja wiosenna, dynamika liczebności, grupy kawalerskie, proporcja płci, głowienka, czernica, stawy rybne, Wyżyna Małopolska
Ornis Polonica 2016, 57: 274–278
Kolejna aktualizacja systematyki i taksonomii ptaków krajowych
Tadeusz Stawarczyk
Ornis Polonica 2016, 57: 279–285
Pierwsze wyniki kolorowego obrączkowania piskląt żurawia Grus grus w Polsce
Bartosz Krąkowski, Hubert Czarnecki
Ornis Polonica 2016, 57: 286–289
Wspólna opieka nad lęgiem samicy wróbla Passer domesticus i pary mazurków P. montanus
Kamil Kryński
Ornis Polonica 2016, 57: 290–291
Reedman R. 2016. Lapwings, Loons and Lousy Jacks: The How and Why of Bird Names. Pelagic Publishing, Exeter
Piotr Tryjanowski
Ornis Polonica 2016, 57: 292–293
Jaki to ptak? – 85
Jan Lontkowski
