Ornis Polonica 2014, 55: 149–161
Ekspansja dzięcioła białoszyjego Dendrocopos syriacus w Europie i Azji Zachodniej
Jerzy Michalczuk
Abstrakt: Dzięcioł białoszyi od końca XIX wieku rozprzestrzenia się w południowo-wschodniej Europie. Gatunek ten na stałe skolonizował południowo-wschodnią Polskę, a poza jego zasięgiem pozostaje obecnie północna i zachodnia część kraju. Częste gniazdowanie ptaków na skraju zwartego obszaru lęgowego oraz przypadki lęgów daleko poza jego granicami wskazują, że ekspansja dzięcioła białoszyjego to proces dyfuzyjny i skokowy. Jednak nieudane próby założenia lokalnych populacji daleko od zwartego zasięgu wskazują na istnienie barier przekraczających możliwości adaptacyjne tego synantropijnego gatunku. Obecnie zachodnia granica zasięgu przebiega od zachodniej Polski, przez środkowe Czechy do wschodniej części Austrii i Słowenii. Na początku XXI wieku tempo ekspansji dzięcioła białoszyjego w Polsce wyhamowało. Być może wynika to ze spadku liczebności populacji, skutkującego ograniczeniem dopływu imigrantów z populacji źródłowych z południowo-wschodniej Polski. Kolonizacja nowych obszarów postępuje za to dynamicznie na wschodzie Europy i dotyczy głównie Rosji.
Słowa kluczowe: dzięcioł białoszyi, Dendrocopos syriacus, dzięcioły, ekspansja, kolonizacja
Ornis Polonica 2014, 55: 162–172
Ekologia rozrodu rybitwy czarnej Chlidonias niger w dolinie dolnego Bugu
Artur Goławski, Emilia Mróz, Zbigniew Kasprzykowski, Katarzyna Słupska, Ewa Droś, Paweł Żmińczuk
Abstrakt: W niniejszej pracy scharakteryzowano podstawowe parametry lęgowe rybitwy czarnej Chlidonias niger dla kolonii zlokalizowanych na trzech starorzeczach w dolinie dolnego Bugu w środkowo-wschodniej Polsce. Badania prowadzono w latach 2007–2008. W trakcie dwóch sezonów opisano losy 122 lęgów, spośród około 240 par gniazdujących w tym czasie na starorzeczach. Gniazda w koloniach były oddalone od siebie średnio o 3,3 m; ich średnica zewnętrzna wynosiła średnio 14,2 cm, wewnętrzna 8,1 cm, głębokość 14,7 mm, a wysokość ponad wodę 30,8 mm. Ptaki składały pierwsze jaja pomiędzy 13 maja a 17 czerwca (średnia data: 22 maja). Dominowały zniesienia z trzema jajami. Średnia długość jaja w lęgu wynosiła 34,8 mm, szerokość 25,2 mm, zaś objętość 11,0 cm3. W 75% gniazd wykluło się przynajmniej jedno pisklę. Średnia liczba wyklutych piskląt w gnieździe ze wszystkich lęgów wyniosła 2,1, natomiast dla lęgów z sukcesem 2,6. Pisklęta kluły się pomiędzy 4 czerwca a 9 lipca. Wśród przyczyn strat dominowało porzucenie lęgu (55%), a dalej zatopienie gniazd (28%) oraz zniszczenie przez drapieżnika (17%). Badana populacja rybitwy czarnej, zasiedlająca naturalne siedliska w dolinie Bugu, w porównaniu z innymi miejscami lęgowymi w Europie, Azji i Ameryce Północnej charakteryzowała się stosunkowo dużym zagęszczeniem gniazd w koloniach. Ptaki wcześnie przystępowały do lęgów, a sukces klucia był stosunkowo wysoki. Wskazuje to na korzystne dla tego gatunku warunki panujące w dolinie dolnego Bugu.
Słowa kluczowe: rybitwa czarna, Chlidonias niger, kolonie rybitw, ekologia lęgowa
Ornis Polonica 2014, 55: 173–180
Liczebność i rozmieszczenie sów Wrocławia w latach 1995–2012
Katarzyna Turzańska, Paulina Turowicz
Abstrakt: Celem pracy było określenie liczebności i rozmieszczenia terytoriów puszczyka Strix aluco, uszatki Asio otus i pójdźki Athene noctua na terenie Wrocławia (płd.-zach. Polska, 293 km2). Badania przeprowadzono w 2012 roku stosując standardowe metody wykrywania obecności sów. Stwierdzono 90 terytoriów puszczyka (3,1 teryt./10 km2) i 19 terytoriów uszatki (0,6 teryt./10 km2). W granicach miasta nie wykryto stanowisk pójdźki. Uzyskane wyniki sugerują stabilność populacji puszczyka oraz spadek liczebności uszatki i pójdźki w porównaniu z latami 1995 i 2001. Zagęszczenia puszczyka i uszatki we Wrocławiu były dwu- lub trzykrotnie wyższe niż podawane dla Warszawy, Poznania i Łodzi. Stwierdzenie braku występowania pójdźki jest zgodne z obserwowanym w Europie spadkiem liczebności tego gatunku i wycofywaniem się tej sowy z dużych miast Polski.
Słowa kluczowe: Strix aluco, Asio otus, Athene noctua, sowy w miastach, ptaki miast
Ornis Polonica 2014, 55: 181–218
Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2013
Komisja Faunistyczna
Ornis Polonica 2014, 55: 219–224
Występowanie lęgowych kolonii rybitwy białoskrzydłej Chlidonias leucopterus, rybitwy czarnej Ch. niger i rybitwy białowąsej Ch. hybrida na Nizinie Mazowieckiej w roku 2013
Andrzej Dombrowski, Artur Goławski, Zbigniew Kasprzykowski, Emilia Mróz, Agnieszka Parapura, Łukasz Trębicki, Mirosław Rzępała, Michał Anielak, Krzysztof Antczak, Sławomir Chmielewski, Marek Długosiewicz, Adam Dmoch, Szymon Kielan, Rafał Klimczak, Łukasz Matyjasiak, Marek Murawski, Stanisław Oszkiel, Adam Olszewski, Marcin Rejmer, Piotr Pagórski, Magdalena Sikora, Przemysław Stolarz, Piotr Szczypiński, Ewa Szczepankiewicz, Karol Trzciński, Marek Twardowski, Tomasz Wiewiórko, Hanna Żelichowska
Ornis Polonica 2014, 55: 225–226
Jaki to ptak? 76
Jan Lontkowski
