Ornis Polonica 2011, 52: 231–246
Zróżnicowanie fenologii lęgów kormorana Phalacrocorax carbo sinensis
w największej europejskiej kolonii w Kątach Rybackich (Mierzeja Wiślana, północna Polska)
Anna Buczma, Michał Goc, Wojciech Kosmalski
Abstrakt: W latach 2003–2011 badano fenologię lęgów kormorana Phalacrocorax carbo w nadrzewnej kolonii w Kątach Rybackich. Podczas cotygodniowych kontroli wykonywanych na trzech powierzchniach próbnych zbierano pokluciowe skorupy jaj, co pozwoliło na określenie terminu rozpoczęcia klucia i prześledzenie jego przebiegu. Różnica w terminach początku klucia między najwcześniejszym (2008) i najpóźniejszym (2006) sezonem wynosiła około miesiąca. Terminy rozpoczynania lęgów były zróżnicowane na badanych powierzchniach, a ich kolejność – stała. Najwcześniej ptaki rozpoczynały lęgi w najstarszej części kolonii, a najpóźniej w rejonie gdzie kormorany gnieżdżą się z czaplami siwymi Ardea cinerea. Różnice były mniejsze w latach, w których lęgi rozpoczynały się później. Data rozpoczęcia i mediany klucia były silnie skorelowane z datą ustępowania lodu na Zalewie Wiślanym. Związek ten był słabszy w latach, gdy lód ustępował wcześnie. Potwierdza to znaczenie tego akwenu jako najważniejszego żerowiska na początku sezonu lęgowego i wpływa na atrakcyjność dla ptaków powierzchni położonych najbliżej zalewu (najstarsze części kolonii).
Ornis Polonica 2011, 52: 247–254
Liczebność, rozmieszczenie i siedliska lęgowe wąsatki Panurus biarmicus na Jeziorze Łoniewskim w Wielkopolsce w latach 1986–2011
Janusz Stępniewski
Abstrakt: W latach 1986–2011 badano liczebność, rozmieszczenie i siedliska lęgowe wąsatki na Jez. Łoniewskim koło Osiecznej w południowo-zachodniej Wielkopolsce. Liczba par wąsatek silnie fluktuowała, od kilku par w roku 1986 do 60 par w latach 1999, 2000 i 2008. Ptaki gnieździły się najczęściej w północno-wschodniej i południowej części jeziora. Pojedynczo gniazdowało 19% par, w skupieniach liczących 2–4 par – 52% par, a pozostałe w luźnych skupieniach 5–13 par. Najbliższa odległość między czynnymi gniazdami wynosiła 2,5 i 3,0 m. Ptaki zakładały gniazda wewnątrz szuwarów (70,1%) i na ich obrzeżach (22,0%); rzadziej w bezpośrednim sąsiedztwie lustra wody (7,9%). Gniazda znajdowano głównie w turzycach (36,2%), pałce wąskolistnej (34,8%) i trzcinach (26,8%). Głębokość wody w miejscu z gniazdem wynosiła przeciętnie 14 cm (SD=10,1; zakres 1–52; N=78).
Ornis Polonica 2011, 52: 255–264
Śródlądowa migracja rybitwy popielatej Sterna paradisaea w Polsce
Łukasz Ławicki, Tadeusz Stawarczyk
Abstrakt: W latach 1930–2011 na śródlądziu Polski odnotowano 45 stwierdzeń rybitwy popielatej Sterna paradisaea, dotyczących 50 osobników. Liczba obserwacji wzrastała w kolejnych dekadach: lata 1970. – 5 stwierdzeń, 1980. – 7, 1990. – 10, 2000. – 20. Ponad 60% stwierdzeń pochodzi z południowej Polski, głównie ze Śląska (11 pojawów) i Małopolski (5), natomiast na północy najczęściej obserwowana była na Nizinie Północnopodlaskiej (11). Rybitwa popielata pojawia się w głębi kraju od drugiej dekady kwietnia do pierwszej dekady listopada, z najwyższą liczebnością w maju i sierpniu. Większość obserwacji dokonanych na śródlądziu dotyczy ptaków dorosłych (77%), pojawiających się od kwietnia do sierpnia. Osobniki młodociane spotykano głównie od września do połowy października. Obserwacje dotyczyły głównie pojedynczych osobników (91%), a maksymalnie widziano 3 os. Najczęściej widywana była na zbiornikach zaporowych (35%) i stawach rybnych (28%). W przypadku 62% stwierdzeń rybitwy popielate obserwowano w towarzystwie innych gatunków mewowców, głównie rybitwy rzecznej S. hirundo. Dwie krajowe wiadomości powrotne ze śródlądzia dotyczą ptaków obrączkowanych w Danii (odległość 240 km) i Estonii (880 km). Dane z Polski i innych krajów Europy Środkowej potwierdzają przypuszczenie, że część ptaków wędruje przez kontynent europejski.
Ornis Polonica 2011, 52: 265–274
Grypa ptaków w populacjach wolno żyjących – wybrane aspekty epidemiologiczne ze szczególnym uwzględnieniem zakażeń wirusem H5N1
Krzysztof Śmietanka, Włodzimierz Meissner
Ornis Polonica 2011, 52: 275–279
Kolejne zmiany w taksonomii ptaków krajowych
Tadeusz Stawarczyk
Ornis Polonica 2011, 52: 280–287
Przydatność różnych metod do monitoringu liczebności dzięcioła białoszyjego Dendrocopos syriacus
Jerzy Michalczuk, Monika Michalczuk, Robert Cymbała
Abstrakt: W latach 2006, 2007 i 2011, na powierzchni 43 km² krajobrazu rolniczego południowej Lubelszczyzny, porównano przydatność czterech metod służących do monitoringu liczby stanowisk lęgowych dzięcioła białoszyjego Dendrocopos syriacus. Badania prowadzono w zadrzewieniach towarzyszących zabudowie mieszkalnej (około 4,5 km²). Średnie zagęszczenie stanowisk lęgowych dzięcioła białoszyjego oceniono na 1,2–2,1 pary/10 km² badanego obszaru, a w przeliczeniu na siedliska optymalne (sady, aleje, szpalery drzew, cmentarze itp.) od 11,1 do 20,0 par/10 km². Najwyższą wykrywalność stanowisk lęgowych (N=9 terytoriów) zapewniała metoda sześciu kontroli połączona ze stymulacją głosową. Najbardziej czasochłonna i jednocześnie najmniej efektywna okazała się metoda wyszukiwania gniazd, przy pomocy której liczebność oceniono na 5 par. Niska wykrywalność dzięciołów białoszyich wynikała z dużej skrytości ptaków w okresie lęgowym, a także krótkiego okresu zajmowana dziupli spowodowanego pasożytnictwem gniazdowym szpaka Sturnus vulgaris (4 z 6 dziupli). Metoda kartograficzna z sześcioma kontrolami oraz metoda trzech kontroli z użyciem stymulacji głosowej pozwoliły ocenić liczbę terytoriów lęgowych na siedem par. Metoda trzech kontroli ze stymulacją głosową, przy stosunkowo niewielkim nakładzie czasu, dość dokładnie odwzorowała trendy zmian liczebności populacji w poszczególnych latach, co wskazuje na jej użyteczność w wielkopowierzchniowym monitoringu liczebności dzięcioła białoszyjego.
Ornis Polonica 2011, 52: 288–291
Pierwsze stwierdzenie lęgu zaroślówki Acrocephalus dumetorum w Polsce
Tomasz Tumiel, Grzegorz Grygoruk
Ornis Polonica 2011, 52: 292–294
Jaki to ptak? Zagadka numer 65: Błotniak łąkowy Circus pygargus
Jan Lontkowski
Ornis Polonica 2011, 52: 295–300
Liczebność ptaków wodnych na Zatoce Gdańskiej w okresie od maja 2010 do kwietnia 2011
Włodzimierz Meissner, Szymon Bzoma, Piotr Nagórski, Gerard Bela, Piotr Zięcik, Magdalena Wybraniec, Antoni Marczewski
